494 trang sách, và mình từng chút từng chút lặng lẽ đến gần, quan sát và chạy theo những chú thỏ trong những cuộc phiêu lưu sinh tồn với đầy lòng hào hiệp và dự cảm.
Học giả và nhà văn người Anh Nicholas Tucker viết trong lời cuối sách có đoạn: “Ý nghĩa của cuộc đấu tranh chống lại những điều kỳ quặc lớn lao trong cuộc sống hoặc cuộc vật lộn với cái chết là điều mà bạn đọc ai cũng có thể đồng cảm, và có những cuốn sách này cuốn hút bất cứ ai như người ta có thể mong”.
Và đúng như vậy đấy! Khi những chú thỏ đứng trên ngọn đồi Watership nhìn về phía Tây, mình như đang ở sau lưng các chú thỏ và nhìn rõ hình dáng thỏ lẫn buổi hoàng hôn rực đỏ. Khi chú thỏ Bồ Công Anh kể cho các bạn nghe những câu chuyện về thỏ El-ahrairah, mình cũng như đang đứng ở một góc trong hang thỏ vừa nghe chuyện vừa quan sát những chú thỏ. Và mình từng thấy mình đang đứng trên bờ sông Test, theo dõi, lo lắng và cầu nguyện cho các chú thỏ, từng chú, từng chú bơi qua đoạn sông và leo lên bờ an toàn. Nhiều nhiều khoảnh khắc, mình trở thành người đi theo các chú thỏ trong những cuộc vượt đồi, băng sông, những “phi vụ” cứu giúp bạn bè và tìm kiếm những cô thỏ.
Cuộc trốn chạy của những thú thỏ khỏi cánh đồng Sandleford xuất phát từ dự cảm của chú thỏ bé nhỏ tên Thứ Năm. Và mặc dù luôn cảm thấy sợ hãi về mối hiểm nguy đang đến gần nhưng Thứ Năm không thể nói ra rõ ràng. Những bãi đất bị xới lên, hàng rào thép gai, những cái đinh, tấm biển thông báo (mà các chú thỏ không biết những dòng chữ trên tấm biển là về việc mảnh đất các chú đang sống sẽ được phát triển thành khu dân cư hiện đại) khiến cậu cảm thấy ngột ngạt và nhìn ra một cánh đồng toàn máu.
Trong mắt loài thú hoang bé nhỏ, những chiếc “brừm-brừm” của con người thật đáng sợ và thế giới con người là một thế giới phức tạp luôn gây ra nỗi sợ hãi và khó khăn cho các chú thỏ. Giữa những cuộc di chuyển tìm nơi sống mới, ngoài kẻ thù là những con vật như cáo, chồn hay mèo, thì tiếng động từ bước chân con người hay mùi của con người đâu đó rất gần khiến các chú thỏ vất cả lẩn tránh. Và một sự thực rằng, chính con người đã phá hủy những khu rừng, những miền thôn dã vốn là nơi trú ngụ của các loài thú hoang như thỏ. “Đồi thỏ” vì vậy cũng như một tiếng nói phê phán cho lòng tham của con người.
Nhưng hơn hết, điều ta thấy được trong “Đồi thỏ” là sự hào hiệp, bản lĩnh, sự tử tế và đầy lòng cảm thông, yêu thương đối với không chỉ đồng loại mà với những loài vật thân thiện khác của những chú thỏ. Để có được một cánh đồng thỏ, nơi mọi chú thỏ đều có quyền đưa ra ý kiến riêng, nơi mọi thỏ được an toàn, nơi các cô thỏ được làm mẹ; chú thỏ thủ lĩnh “bất đắc dĩ” Cây Phỉ đã cùng nhiều chú thỏ khác: Thứ Năm, Tóc Giả, Gạc Nai, Nhựa Ruồi, Nồi Đất, Thủy Cự rồi Dâu Tây… phải trải qua vô vàn vất vả và nguy hiểm. Mỗi cuộc phiêu lưu của các chú thỏ đều có sự hiện diện của sự quyết tâm, lòng tốt, sự kiên định và tính “tổ chức”.
Mình thầm cảm ơn tác giả, khi duy nhất một lần trong truyện, Cây Phỉ được cứu sống bởi con người và đó cũng là lần duy nhất con người xuất hiện trực diện chứ không ở cái “mùi người” hay tiếng động trong mắt loài thỏ. Và sau những lần sợ hãi bởi “brừm-brừm”, cuối cùng chú được ngồi trên đó đi một chặng đường dài để trở về nhà là đồi thỏ Watership. Mình cảm ơn vì, may sao, đến cuối cùng Cây Phỉ đã có được những trải nghiệm trọn vẹn trong suốt cuộc đời của một chú thỏ. Bên cạnh những hiểm huy, gian khó chú luôn được thấy lòng tốt, sự tử tế như khi chú cứu một con chuột hay một con chim, mà sau này những con vật này đã giúp đỡ chú và đồng đội chú rất nhiều.
Mình đã đọc đi đọc lại nhiều lần phần kết. Mỗi lần đọc đều khóc. Nhưng đọc để mừng vui cho cánh đồng thỏ thịnh vượng, hạnh phúc. Đọc để nhìn lại cuộc đời tuyệt vời của một chú thỏ tuyệt vời như Cây Phỉ. Và mỗi lần, mỗi lần, đến cuối cùng mình lòng mình nhẹ nhàng và mình mỉm cười vì sự ra đi nhẹ nhàng của Cây Phỉ giữa mùa xuân với ánh mặt trời rực rỡ.
“Bên ngoài, mặt trời rực rỡ và mặc dù rất lạnh, vẫn có lác đác vài thỏ đực và thỏ cái ra ngoài ăn quả, họ cố tránh luồng gió trong khi gặm nhấm những lá cỏ mùa xuân mới nhú. Đối với Cây Phỉ, dường như chú không cần đến thân xác mình nữa vì thế chú có thể nằm lại nơi bờ hào, nhưng vẫn dừng lại một chút quan sát những thỏ của mình và cố làm quen với cái cảm giác khác thường rằng sức mạnh và tốc độ đang chảy không ngừng ra khỏi thân xác chú để đến với cơ thể cường tráng và trí óc lành lạnh của những thỏ ngoài kia.
“Ngươi không phải lo về chúng”, bạn đồng hành của chú nói. “Chúng sẽ ổn thôi, cả hàng ngàn kẻ như chúng nữa. Nếu ngươi đi tiếp, ta sẽ chỉ cho ngươi điều ta muốn nói.” Vị khách nhảy lên lũy đất chỉ bằng một cú nhảy mạnh mẽ. Cây Phỉ làm theo và cùng nhau họ trượt đi, dễ dàng chạy qua khu rừng, nơi những bông hoa anh thảo đầu tiên bắt đầu nở.”
Sài Gòn, 5/9/2021.
