“Con người ta vì bản thân sự sống mà sống, chứ không phải sống vì bất cứ sự vật nào ngoài sự sống”. – Dư Hoa

Quả vậy, một đời người dài đằng đẵng với những đau đớn, khốn khó; thế mà cứ “bình bình” trôi như vậy.

Ông già Phúc Quý đã chôn cất tất cả người thân, từ cha mẹ đến vợ con, rồi cháu ngoại. Tưởng như những đau đớn đó, những năm tháng cuộc đời đó cuối cùng cũng khiến con người ta như trái lê, chín nẫu rồi thì rụng; nhưng bản thân sự sống còn đó, và thế là không còn cách nào khác, lại tiếp tục sống.

Mình đọc, cứ khóc suốt là khóc. Vì sự nghiệt ngã phận người, của lịch sử và sự nghiệt ngã của bản thân sự sống.
Phúc Quý từ một thiếu gia nhà giàu, vì ham mê cờ bạc mà làm mất toàn bộ gia sản của ông cha. Từ đó sống bạc mặt với đời. Có câu, “khổ tận cam lai”. Nhưng với Phúc Quý và người thân, “khổ tận” mà chẳng thấy “cam lai”. Nhưng, giữa những đau đớn ngằn ngặt, luôn có những tia sáng của niềm vui, hạnh phúc lên lỏi.

Cũng không thể biết được rằng, nếu không tán bại gia sản, Phúc Quý và gia đình có sống đời bớt khổ ải không. Bởi với bối cảnh lịch sử, công xã nhân dân rồi cách mạng văn hóa khiến số phận người tư sản và cán bộ nghiệt ngã không kém.

Một điểm nổi bật ở nhân vật của Dư Hoa, là không có nhiều phản ứng dữ dội trước các tác động bên ngoài, kể cả lịch sử hay sự vật, sự việc xung quanh. Họ dường như đều điều chỉnh mình cho vừa vặn với cuộc sống mình có.

Lịch sử như một yếu tố bên rìa, từ đó zoom vào đời sống cá nhân một người, một gia đình bình thường. Suy cho cùng, dù ta có đấu tranh vì điều gì, ai cũng sống hết phận mình rồi trở về đất mẹ. Suy cho cùng, dù vinh dù nhục, dù cay đắng hạnh phúc, cái sống còn đó, ta vẫn cứ phải sống. Sống vì bản thân sự sống, không có lựa chọn nào khác.

Một điều luôn khiến mình không bao giờ kiềm được nước mắt, là tấm lòng cha mẹ. Hẳn là trong bất cứ nền văn hóa nào cũng thế, con cái luôn “khúc ruột” của cha mẹ. Nỗi niềm của đời họ phần lớn gắn liền với lo lắng, vun đắp cho con cái bên cạnh suy nghĩ phải tự sống nuôi thân, không trở thành gánh nặng của con cái, gia đình.

Trước một cuốn sách hay, mình thường nghĩ cảm phục nhà văn và tự cảm thán, làm sao, làm sao mà họ có thể viết hay và thấu hiểu cuộc đời, con người đến vậy. Câu trả lời, vẫn luôn treo trước mặt, là họ đã SỐNG!

Hà Nội, tháng Sáu mùa hè 2025.